Levensles voor stresskippen

Deadlines, hobby’s, een huishouden, misschien kinderen en liefst zo veel mogelijk tijd voor familie en vrienden, we lijken allemaal een eindeloze to-do-lijst te hebben. Niet te verwonderen dus dat we af en toe met de handen in het haar zitten en liefst gewoon heel luid willen gillen. Herkenbaar? Hoog tijd dan om even in de zetel te ploffen en deze blog te lezen, want stress is misschien toch niet zo’n grote boosdoener als je dacht …

Wanneer ik het heb over stress, heb ik het over de reactie van ons lichaam op bepaalde gebeurtenissen die we als uitdagend of gevaarlijk ervaren. Ons hart begint sneller te slaan, we beginnen sneller en oppervlakkiger te ademen en het zweet staat ons op het voorhoofd. Allemaal typische stressreacties die we ook bij dieren terugvinden. Deze reacties zijn dan ook bedoeld om ons lichaam klaar te maken om te reageren op de uitdaging of het gevaar, de zogenoemde fight-or-flight respons. Wanneer een gazelle bijvoorbeeld merkt dat een leeuw haar besluipt, zullen deze fysieke reacties haar helpen om sneller te vluchten en zo misschien te overleven. Ook bij mensen zorgden deze reacties er oorspronkelijk voor dat we beter konden reageren als we bijvoorbeeld oog in oog kwamen te staan met een beer. In onze moderne maatschappij is het natuurlijk waarschijnlijker dat je met een boze baas te maken krijgt dan met een woeste beer. In dat geval is het niet ideaal om er snel van door te gaan, laat staan te vechten. De stress die we nu ervaren is dan ook meer psychologisch van aard, maar de reactie van ons lichaam blijft hetzelfde.

Wetenschappers zijn het er in elk geval over eens dat aanhoudende stress slecht is voor je gezondheid. Het wordt geassocieerd met een verzwakt immuunsysteem en falende bloedvaten. Cortisol, ook bekend als het stresshormoon, komt in grote hoeveelheden vrij als we stress ervaren en kan bij chronische stress de hippocampus beschadigen, het deel van de hersenen dat onder andere instaat voor ons geheugen en er voor zorgt dat we onze weg kunnen vinden in een doolhof. Hoe gevoelig je bent voor stress is voor een deel genetisch vastgelegd, maar wordt ook beïnvloed door je opvoeding en je stress-ervaringen als je jong bent. Toch kunnen ook stressgevoelige personen hun stress positief aanwenden en zelfs de gezondheidseffecten ervan vermijden. En dat allemaal door gewoon anders te denken over stress, aldus Kelly McGonigal in haar TED-talk.

Kelly McGonigal is een gezondheidspsychologe met een doctoraat die lesgeeft aan de universiteit van Stanford. Haar werk spitst zich vooral toe in het vertalen van geavanceerde wetenschappelijk doorbraken naar praktische, toepasbare strategieën voor gezondheid, geluk en persoonlijk succes en dus ook stress. Ze verwijst naar onderzoek gedaan aan verschillende universiteiten in Amerika, waarbij proefpersonen gevraagd werd naar hun stressniveau en hun beleving van stress. Vervolgens werd gekeken hoeveel van deze mensen de komende jaren stierven. Zoals verwacht hadden de mensen met een hoger stressniveau ook een grotere kans om te sterven, maar alleen als ze stress ook als negatief beschouwden. Blijkbaar is stress enkel slecht voor je gezondheid als je ook denkt dat het slecht is voor je gezondheid. Mensen die veel stress hadden maar het niet zagen als iets slecht, hadden de kleinste kans om te sterven. Kleiner zelfs dan de mensen die zeiden niet veel stress te ervaren.

Symptomen van stress worden meestal geïnterpreteerd als angst, alsof we niet goed kunnen omgaan met de situatie op handen. Maar als we ons meer zouden focussen op de positieve effecten van deze symptomen, zouden ze ook enkel positief zijn. Een belangrijk symptoom van stress is het samentrekken van de bloedvaten, de oorzaak van vele stress-gerelateerde aandoeningen aan hart en bloedvaten. Wanneer je je er echter van bewust wordt dat je hart bonst om je voor te bereiden op actie en dat je sneller ademt om meer zuurstof naar je hersenen te sturen, blijven ook je bloedvaten ontspannen. Die reactie lijkt dan veel meer op vreugde of moed. Met andere woorden, de manier waarop je denkt over stress is heel belangrijk.

Een ander belangrijk effect van stress is het vrijkomen van oxytocine in de hersenen, beter bekend als het knuffelhormoon (omdat het ook vrijkomt als je iemand knuffelt). Verbazend genoeg komt het ook vrij gedurende tijden van stress. Het zet ons dan aan om steun te zoeken bij anderen. Het stimuleert ons om ons meer open te stellen voor de hulp van anderen en zorgt er ook voor dat we sneller merken wanneer anderen het moeilijk hebben. Oxytocine heeft daarnaast ook een beschermende functie voor ons hart en zorgt er voor dat we makkelijker herstellen van de effecten van stress. Met andere woorden, we hebben een ingebouwd mechanisme dat ons beschermt tegen de negatieve effecten van momenten van grote druk.

Stress … niemand houdt er van en ik al helemaal niet. De TED-talk heeft me dan ook zeer aangenaam verrast. Door anders om te gaan met de gevoelens die gepaard gaan met stress kan je de negatieve effecten ervan te niet doen. En blijkbaar voel je je er nog dapper en gelukkig door ook!

Zelf kijken? Je vindt de volledige talk hier.